ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՎԻ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Քոչարյան Դավիթ 12-1 դասարան

1. 1.     

Բառերիցքանիսո՞ւմ է բացթողածտեղումգրվումէ.

ան-, երբևից-, մանր-, վայր-ջք, լայն-կրան, առօր-ական, ան-ական, այժմ-ական, ինչև-, գոմ-շ

6

1. 2.      Բառերիցքանիսո՞ւմ է բացթողածտեղումգրվումհ.

արհամար-անք, ամպ-ովանի, խոնար-ում, բարեշնոր-, ապաշխար-անք, արհավի-րք, ընդ-ամենը, ընդ-անուր, մանադազգա-, հեթ-եթալ

6

1. 3.    Բառերիցքանիսո՞ւմ է բացթողածտեղումգրվումք.

բարվո-, գո-նոց, գո-ավոր, ջրապապա-, նորո-ել, հո-ս, հավա-ել, հո-նաբեկ, ո-ելից, ոռո-ել, Մար-ար,հովվեր-ություն,

2

1. 4.    Ո՞րշարքերիբոլորբառերիբացթողածտեղումէգրվումկրկնակտառ.

1)       տ-ալ, կ-անք, ծաղկափ-իթ, լուսա-իկ

2)       ու-ամիտ, ծառու-ի, ա-ահայր, ըն-իմանալ

3)       Հե-ադա, Աքի-ես, Հո-անդիա, Վիե-նա

4)       ֆի-ական, խ-ալ, հե-երգություն, բա-ադ

5)       ի-սունական, բու-այական, բնօ-ան, մ-կահավ

6)       ճռճ-ալ, միատա-, վշտա-ուկ, այ-ենական

 

2

1. 5.    Տրվածբառերիցևբառաձևերիցքանիսումուղղագրականսխալկա.

Բահրեյնի, Ջուղայեցի, երեկոյան, Սոմալիյում, վերարկույով, Չիբուխլույում, աղուսյակ, սյունյակ, պայուսակ, Օֆելիայի:

      6

6.Տրվածտեքստումքանիուղղագրականսխալկա.

Անթափանց, սռթսռթացնող խոնավությամբ թաթաղված էր օդը: Ցուրտ գիշերով Օխոտյան ափի ողջ երկայնքով մղվում էր երկու ընբոստ տարերգի անհաշտ ընբիշային պայքարը. Ցամաքը խոչնդոտում էր ծովի առաջընթացը, ծովը չէր դադարում անընդհատ ցամաքի վրա հարձակվելուց, մակնթացությունից:

8

 

7.Նշել այն նախադասությունների քանակը, որոնցում կրավորական սեռի բայ կա:

1. Իմ թախիծն էլ այն ամպի պես
    Ցնորում է քնքշաբար,
    Բոցավառվում` հիշելով քեզ,
     Եվ արտասվում քեզ համար:
2. Իմ հոգին որպես թափառիկ մի շուն,
    Մոլորված քայլով ու մահն աչքերում`
    Ահաբեկ, անօգ փախչում է հեռուն:
3. Կփակվեմ, կփակվեմ իմ խցում
     Ու մենակ, մեն-մենակ կմնամ,
     Խոհերի, մտքերի օվկիանում
     Մինչև լույս, մինչև մութ կլողամ:

4. Օրորված է հոգիս ձմեռվա
    Օրերի օրորով, ու անուշ
    Թախիծն է ծավալվել ինձ վրա:
    Եվ նուրբ է իմ կյանքըէ որպես հուշ:
5. Ես չար հոսանքից մղված եմ հեռուն,
    Եվ անվերադարձ փակված է ուղին,
    Մի որբ մանուկ է հոգիս մոլորուն`
    Մատնված մութին ու մառախուղին:

     2

 

8. Տրված  հատվածում նշել վաղակատար դերբայների քանակը:

    Տասնյակ տարիներ էին անցել: Երևան գալով` մի օր հանդիպեցի ուսուցչիս: Որքա˜ն փոխվել էր նա: Նրա գզգզված մորուքը ճերմակ էր բամբակի պես, արագաշարժ ոտքերը թուլացել էին: Նա մեջքից կորացել էր, վառվռուն աչքերը մարել էին մեռած աստղերի պես: Բայց նա հպարտությամբ փորձեց պատասխանել իմ բարևին, ուղիղ ու ձիգ կանգնել, ու ես զգացի, որ սիրում ու հարգում եմ նրան:

 

5

 

9. Նախադասություններիցքանիսո՞ւմկահարկադրականեղանակովտրվացբայ:

1.Ամենևին պետքչէմարդկանցնեղացնելմանրուքներիպատճառով:

2.Այնպիսի երգերենպետք, որհուզենամենքիհոգիները:

3.Նա հայտնեց, որիրենմիքանիիրերգնելուգումար է պետք:

4.Նա անպայման պետք է ինձ հետ աշխատի:

5.Նա խոստացավ, որ պիտի մի քանի օրից գործը նկերներին հանդիպի:

 

2

 

10. Նշելայննախադասություններիթվահամարները, որոնցումպակասավորբայչկա:

1.Վառվում է մոմըդողդոջփայլերով

Հեռուանկյունում,

Ելնումեսանխոս, հպարտքայլերով,

Մահապարտիպեսայնտեղեսգնում:

2.Բոլոր հույսերինօրոր է ասում,

Օրոր է ասում,

Բաբախունսիրտսգրկել է ուզում ,

Անխաբխնդությունոսկեերազում:

3.Չկան օրերնահարկու,

Չկաժամուժամանակ,

Ուրվականենքմենքերկու

Միշտիրարհետ, միշտմենակ:

4.Ոսկեհանդերձ եկար և միգասքող,

Տխուրաչյա´ աշուն, սիրա´ծաշուն:

5.Տեսնո՞ւմ ես` որքան,  որքանարագ

Անցնումենբոլորնուդառնումհուշ:

 

1,2,4,5

 

11. Տրվածնախադասություններումընդգծվածներիցքանի՞սնենկապ

1.Բաժակը ձեռքիսպատահաբարընկավ:

2.Գրիչը վայրընկավնրաձեռքից:

3.Քո ձեռքիցեսկրակնընկա:

4.Նրա հոդվածըձեռքիցձեռքանցավ:

5.Նա ձեռքովարեց, և մենքմոտեցանք:

     1

42.Ո՞րնէնախադասությանճիշտգծապատկերը:

Երբդասաժամըվերջացավ, ևաշակերտներըպիտիցրվեին, ընկերս, որշատերգսիրողէր, խնդրեցուսուցչին, որ աշակերտները մի երգ երգեն:

 

 

1)       

 

2)

 

 

 

1. 3.                                                            4.

 

 

 

 

43 .Ո՞րնէնախադասությանճիշտգծապատկերը:

Եվ տեսնում էր` այդ ճանապարհը ձգվում է ցորենի արտերի և խաղողի այգիների միջով, ծայրին մի սպիտակ տնակ կա, բակում` մի խնձորենի, որի վրայից երկու մանուկներ ժպտալով թաթիկները մեկնում են իրեն:

                                                                                                                      2)

1)       

 

 

 

 

 

1. 3.                                                                                              4)

 

 

 

 

44. Նշի´ր, թե որ պնդումներն են ճիշտ.

1.Հայկականռեալիզմի նշանավոր դեմքերն են Հակոբ Պարոնյանը, Ալեքսանդր Շիրվանզադեն, Գրիգոր Զոհրապը և Նար-Դոսը:

2.Ի տարբերություն ռոմանտիզմի` ռեալիզմը կյանքն ու երևույթները պատկերում է բնական կացության վիճակում:

3. Կյանքի ճշմարտության ռեալիստական սկզբունքը բացառիկի որոնումն է:

4. Ռեալիստական կերպարի բնավորությունն ու հոգեբանությունը ձևավորվում են հեղինակի սուբյեկտիվ միջամտությամբ:

5. Ռեալիզմին բնորոշ է անհատի և հասարակության կառուցվածքի վերլուծությունը:«»

125

45.Նշի´ր այն պարբերականները, որոնց աշխատակցել է Րաֆֆին.

1) «Արձագանք», (2) «Մեղու»,(3) «Հյուսիսափայլ», 2)«Մշակ», (5) «Մուրճ», (6)«Հորիզոն», (7)«Խիկար»

 

46.Նշի´րայնբանաստեղծությունները, որոնքՎահանՏերյանի «ԵրկիրՆաիրի» շարքիցեն.

(1) «Իմխաղաղերեկոն է հիմա», (2) «Ոսկեհանդերձերկար և միգասքող…», (3) «Իջնում է գիշերնանգութումթին…», (4) «Կարծեսթեդարձելեմեստուն», (5) «Կարուսել», (6) «Մի՞ թեվերջինպոետնեմես», (7) «ՈրպեսԼաերտիորդին…», (8) «Գարնանամուտ», (9) «Հրաժեշտիգազել»

3,4,6,7

47.Դերենիկ Դեմիրճյանի«Վարդանանք»պատմավեպումի՞նչարարողակարգով է դաշինքկնքվումՀորդայիարքայի և հայոցսպարապետՎարդանՄամիկոնյանիմիջև`ընդդեմՊարսկաստանի.

1.Հորդայի արքանբերել է տալիսմիթասջուր, և ինքնուՎարդանըխմումեննույնթասից,այնուհետևերկուսնէլերդվումենԱվետարանիվրա:

2.Դաշինքի կնքմանարարողությունըմասնակցում է մեծխաքանը `Աթըլը, որըիրմատանիովվավերացնում է ուխտը:

3.Հորդայի արքան և հայոցսպարապետըդաշույնովծածկումենիրենցբազուկները և ձեռքերըխաչելով` միմյանցխառնումարյունը:

4.Հայոց սպարապետըբավականվարժստորագրում ե դաշնագրիտակ, իսկՀորդայիարքան, անգրագետլինելով, դաշույնովանցք է բացումբթամատիվրա և արյամբվավերացնումդաշինքը:

 

48.Համաձա՞յն եստրվածպնդմանը.

Համազասպուհումահվանպատմությունըրաֆֆիններկայացրել է ըստՓավստոսԲուզանդի.

1)Այո´

2)Ո´չ

 

49. «ՍասունցիԴավիթ»էպոսումՄելիքիդեմկռվելիսԴավթիերրորդզարկըկանխելուհամարի՞նչխորամանկության է դիմումԻսմիլԽաթունը.

1)Բերել է տալիսփահլեևաններ, որ, լարիվրաքայլելով, Դավթինշեղե:

2)Իրդստերհետընդառաջ է գնումԴավթին, որզարկնիրենցբաշխի:

3)Դավթինուզւմ է շեղելջահելաղջիկներիպարով “

4)ՔուռկիկՋալալուպայտիմեխերըհանել է տալիս, որձինծառսլինիուԴավթինգցիթամբից:

 

50.Դասավորի´ր տրվածհատվածներըճիշտհերթականությամբ.

 

1).Այնպե´սգգվողէերեկոնանափ,

Ծաղիկներնանյպե´սնազովենփակվում

2. –Ուզումեմմեկինքնքշորենսիրել,

Ուզումեմանուշփայփայելմեկին

3. – Շուջըսվառվածէմիանուշտագնապ,

Մինորհուզումէսիրտըսմրրկում

4. Գարունըայնքա´նծաղիկէվառել,

Գարունըանյպե´սպայծառէկրկին

5 .Կարծեսթեմեկըինձէերազում ,

Կարծեսկանչումէինձմիքնքուշձեռք

 

6.Անտեսզանգերիկարկաչնեմլսում,

Իմբացվածսրտումհնչումէմիերգ

 

4,2,1,3,6,5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Լինում են դեպքեր, երբ անպայման պետք է սխալը խոստովանել, հատկապես, երբ այն եղել է ընկերոջ հանդեպ : Սակայն որոշ դեպքերում հնարավոր է խույս տալ բոլորի առջև կարմրելով սխալն ընդունելուց: «Խոստովանությանը ներկա մարդկանց քանակը կարող է ազդել մեղավորի խոստովանելու կամ խուսափելու որոշման վրա»: Ներկայացրու´քո կարծիքը:

    Ներողամտություն ասվածը ,կարծում եմ, հատուկ է ուժեղ կամքի տեր մարդկանց,մանավանդ, որ այն արդարացված է: Ինչ վերաբերում է հարցադրմանը, համաձայն չեմ, քանի որ եթե սխալդ եղել է ընկերոջ կամ էլ անծանոթի  հանդեպ, կարծում եմ, հարկ չկա այն բոլորի առջև խոստովանել, որովհետև դա քո անձնական խնդիրն է քո ընկերոջ,հարազատի,բարեկամի կամ մյուսի հետ: Այնուամենայնիվ,անդրադառնալով հարցադրմանը՝ կարծում եմ՝ սխալն ընդունելը շատ կարևոր է հարաբերությունների պահպանման համար. չէ՞   որ յուրաքանչյուրիս հետ պատահում է այն և այն չի ճանաչում թե´ մեծ, թե´ փոքր, թե´ սեռ, թե´ հասարակակն խավ կամ էլ ազգային պատկանելիություն:Կարևորը այստեղ այն գիտակցումն է, որ մարդ պետք է հասկանա արդյո՞ք նա է գործել մեղք ,թե դիմացինը, և եթե կա այս փոխադարձ ընբռնումը այս հարցի վերաբերյալ,ապա շահում են երկուսն էլ, չլինելու դեպքում՝ տուժում մեղավորը: Երբեմն մարդիկ չարացած են դառնում, երբ դիմացինը չի ընդունում սխալը այն էլ այն դեպքում ,երբ իրողությունը հակառակն է ՝ նրանք են մեղավոր:  Կոչ եմ անում բոլորին.

-Մի´ թունավորեք ձեզ, ձեր հոգին և ուրիշների կյանքը, եղեք գիտակցող, սխալը ըմբռնող և վերջապես սխալը խոստովանող, զբաղվեք պարզապես սեփական ինքնաճանաչողությամբ ՝ հետադարձ հայացք գցելով անցյալի իրողություներին և դրա հետևանքներին…

   Մի խորհուրդ բոլորին.

-Այսպիսի մարդկանց պարզապես պետք է անտեսել և արհամարհել:

Միսաք Մեծարենց (1886-1908)

                          Կյանքը.

Միսաք Մեծարենցը `Միսաք Կարապետի Մեծատուր- յանը , ծնվել է Արմ.Հայաստանի Խարբերդ նահանգի Բինկյան գյուղում 1886թ. հունվարի:Գյուղր գտնվում էր Եփրատ գետի վտակ Արածանիի ափին՝շրջապատված վայրի բնության գեղեցիկ տեսարաններով, որոնք շատ խոր հետք են թողել ապագա բանաստեղծի մանկական հիշողություններում: Այդ տպավորություններից էլ հետագայում ծնվել են հրաշալի քնարական երգեր:

Հայրը`Կարապետ Մեծատուրյանը,առևտրական գործերով տարվա մեծ մասը բացակայում էր տնից, և մանուկ Միսաքի հոգեկիցն ու դաստիարակը եղել է մայ-րը`Իսկուհին, որ գորովագութ սիրով է շրջապատել որդուն, նրա համար երգել Ակնա ժողովրդական երգեր`ապագա բանաստեղծի հոգին լուսավորելով գեղեցիկ երազներով:Մեծարենցը գրել-կարդալ սովորել է հայրենի գյուղի Մեսրոպյան վարժարանում:Ակնա շրջանը մեծ ազդեցություն ունեցավ բանաստեղծի կազմավորման համար.մի կողմից  կանաչազարդ և ջրառատ բնության իր գեղեցկություններով, իսկ մյուս կողմից արևմտահայ ժողովրդական երգերի («Անտունիներ») իր հարուստ հույզաշխարհով՝ Ակնը իր հիմնարար դերը ունեցավ գեղեցիկ Բանի, գեղագետ Պատկերի եւ գեղապաշտ Յոյզի այն եզակի համադրումների մեջ , որ մայր ակունքն ու տիրական առանձնահատկությունը եղավ Միսաք Մեծարենցի թարմ ու նորարար գրական ժառան- գությունը։ 1894թ. Մեծատեւրյանների ընտանիքը տեղափոխվում է  Սեբաստիա (Սվազ),որտեղ պատանի Միսաքը սովորում է Արամյան վարժարանում(1894-96),իսկ երկու տարի հետո 11 տարեկանում `Մարզվանի <<Անատոլիա>> գիշերօթիկ քոլեջում(1896-1901),ուր ստանում է բավարար նախնական կրթություն և կատարում առաջին բանաստեղծական փորձերը: 1902թ. Մեծատուրյանները տեղափոխվում են Կ.Պոլիս:Պատանի բանաստեղծն սկսում է հաճախել Ղալաթիայի Կեդրոնական վարժա-րան: Այստեղ նրա ուսուցիչը անվանի բանասեր-մանկավարժ Հրանտ Ասատուրն էր,որ նշանակալից դեր է կատարում բանաստեղծի գրական-ստեղծագործական հայացքների ձևավորման գործում: Կեդրոնական վարժարանում Մեծարենցն ստանում է հիմնավոր կրթություն, հմտանում է գրաբարի մեջ, սովորում է ֆրանսերեն ու անգլերեն,բնագրով կար-դում է եվրոպական ժամանակակից գրողնեիրն:Մահացու հիվանդության՝ թոքախտի առաջին նշանները երևացել էին տարիներ առաջ: Պատճառը եղել էր ճակատագրական մի դեպք: Սվազում մի խումբ տղաներ , շփոթելով իրենց հակառակորդի հետ, թիկունքից դանակահարում են նրան: Հարձակման հանկարծակիությունը , մանավանդ արյան տեսքը շատ են վախեցնում երկչոտ պատանուն:«Ամեն խնամք ու ջանք թափեցավ՝ զինքը հիմնապես դարմանելու համար արագորեն, վկայում է հուշագիրր,բայց այդ սարսափր տեղավորվել էր իր հոգիին մեջ: Ու միշտ ալ գիծ մր մնաց իր վրա հիվանդկախության, որ հետո՝ իր արբունքին հասած տարիներուն, պիտի րնդլայնվեր ու փոխակերպվեր թոքախտի՝ Միսաք Մեծարենց բանաստեղծին կյանքը կարճելով»:
Հիվանդությունը գնալով խորանում է:Հարազատների բոլոր ջանքերը`կանխելու վերահաս վախճանը,ապարդյուն են անցնում: 22 տարին նոր բոլորած բանաստեղծը կնքում է իր մահկանացուն  1908թ.  հունիսի 21-ի լույս 22-ի գիշերը:

Ստեղծագործությունը.

Մեծարենցի գրական ժառանգությունը բաղկացած է ավելի քան 130 քնարական ոտանավորից, շուրջ մեկ տասնյակ արձակ բանաստեղծություններից  ու պատմվածքից և մի քանի գրական–քննադատական հոդվածներից, որոնցում շարադրել է իր ստեղծա- գործական սկզբունքները, պաշտպանվել թշնամական քննադատությունից։ Մ.Պեշիկթաշյանից Պ.Դուրյանից հետո Մեծարենցը նոր աստիճանի բարձրացրեց արևմտահայ պոեզիան, արտացոլեց դարասկզբի թուրքահայ կյանքի բարդ և հակասա-

կան պայմաններում ապրող ու տառապող առաջավոր անհատի հարուստ ներաշխարհը: Ընդդիմանալով սուլթանական ռեակցիային, ազգային և սոցիալական ճնշմանը՝ Մեծարենցը ստեղծեց մարդասիրական խոհերով, կյանքի ու բնության հերոսի կերպար , արտահայտեց դեմոկրատական խավերի  երազանքը արտադրության ու ներդաշնակ աշխարհի մասին։ Մեծարենցը բնության լավագույն երգիչներից է հայ պոեզիայում։

Մեծարենցը ստեղծագործել է ընդամենը 5 տարի. առաջին բանաստեղծությունը տպագրվել է 1903թ. Գարնանը, իսկ վերջինը նա թելադրել է իր բարեկամներից մեկին արդեն մահվան անկողնում:Սակայն գրել սկսել է ավելի վաղ:1901թ. Արդեն պատրաստ ուներ բանաստեղծությունների մի ժողովա

ծու`<<Բաբախումներ>> վերնագրով,որ նա կենդանության օրոք այդպես էլ մնում է անտիպ:

Առաջին տպագիր ժողովածուն`<<Ծիածան>>-ը լույս է տեսնում 1907թ. գարնանը:Ընդամենը 38 քնարական երգերից կազմված այդ գրքույկը բուռն արձագանք գտավ քննադատության մեջ.բարձր գնահատողների կողքին եղան նաև քննադատողներ,որ-ոնք չկարողացան միանգամից հասկանալ պատանի բանաստեղծին:

Դեռ մինչև ժողովածուի լույս տեսնելը Մեծարենցն արդեն զգում էր,որ իր երգերը կարող են ճիշտ չհասկացվել քննադատների կողմից:Ուստի գրում է <<Ինքնաքննադատության փորձ մը <<Ծիածան>>- ին առիթով>> հոդվածը,ուր իսկական քննադատի անաչառությամբ վերլուծում է իր երախայրիքը:

<<Ծիածան>>-ի երգերում անթիվ նրբերանգներով իր արձագանքն է գտել բանաստեղծի անձնական կյանքի դրաման:Ապրելու ծարավով տոչորվող պատանին գիտեր,որ դատապարտված է շատ վաղաժամ հրաժեշտ տալու աշխարհին:<<Նավակները>> բանաստեղծության մեջ գեղեցիկ փոխաբերությամբ բացվում է անկատար մնացած իղձերով ու մարմարող հույսերով <<դողահար>> մարդկային  մի ներաշխարհ:

<<Մեղուները>>բանաստեղծության մեջ <<սպաս-ման հիվանդ>> պատանու <<տենչանքները>> մարմին են առնում <<տարագնացիկ մեղուներ>> փոխաբերությամբ:<<Երամ-երամ>> գնացել են նրաք,և բանաստեղծը դողացող սրտով է սպասում <<անոնց հևքոտ ու մեղրագործ վերադարձին>>…

Անհուն կենսասիրության և մահի մերձավորության հոգեկան ցավը սրտաբուխ զգացմունքների հեղեղ է դառնում <<Արևին>> ոտանավորի մեջ,որ Մեծարենցն ինքը բնութագրել է որպես <<Սանձարձակ բանաստեղծություն մը ,ուր հեշտագին,գրեթե այրող ջերմություն մը կա>>:

<<Ծիածան>>-ում նկատվող թախծի,տրտմության, տեղ-տեղ վհատության երանգները անձնականից բացի ունեին նաև որոշակի հասարակական աստառ:1895-96թթ. Հաջորդած մռայլ տարիներն էին, սուլթան Համիդի բռանտիրության ամենադաժան շրջանը:Մոլեգնող գրաքննությունը սաղմի մեջ խեղդում էր ամեն մի ազատ միտք,ազատ խոսք:Նույնիսկ թուրք գրողները հետագայում այդ շրջանն անվանել են <<մղձավանջային տարիներ>>:Այդ ծանր

հոգեբանական մթնոլորտից  էր գալիս նաև մեծարենցյան թախիծը:Բայց դա լուսավոր թախիծ էր: Մահամերձ բանաստեղծն իր բուռն կենսասիրությամբ , բնության ու սիրո ներշնչված երգերով ձգտում էր հուսահատ մարդկանց հավատ ներշնչել վաղվա օրվա հանդեպ:

Մեծարենցի  սիրային քնարերգության ընտիր էջերից է հայտնի <<Սիրերգը>>:

Առհասարակ <<Ծիածան>> բանաստեղծության մեջ տիրական գիծ է գիշերվա սերը:

1907թ. աշնանը լույս է տեսնում Մեծարենցի բա-նաստեղծությունների երկրորդ ժողովածուն`<<Նոր տաղեր>>-ը:

Այս գրքում շարունակվում են այն թեմաներն ու

գաղափարները,որ արդեն կային <<Ծիածան>>-ում:Սակայն բանաստեղծի մտածողությունը ավելի է մոտեցել կյանքին,պատկերների մեջ երևակայա-կանը տեղի է տալիս դիտված ու ապրված կյանքի տպավորությունների առջև:

Ժողովածուի առաջին բանաստեղծությունները նորից սիրո երգեր են:Բայց եթե <<Ծիածան>>-ի սիրերգում գերակշռում էին վերացական իդեալը,սիրո կարոտը,ապա այս ժողովածուի մեջ ներշչանքի աղբյուր է դառնում կենդանի,ապրված սերը:

<<Վայրկյան>> սիրերգի մեջ նա դարձյալ անրադառնում է իր վաղեմի իղձերին ու կարոտին:Բայց այս դեպքում առիթը իրական կինն է:Նույն իրական կինն է <<Ջուրեն դարձին>>բանաստեղծության մեջ: <<Աքասիաններու շուքին տակ>> բանաստեղծութ-

յան մեջ Մեծարենցը դասում է,իր արտահայտությամբ ասած,<<զուտ նկարագրական ոտանավորնե-րի>> շարքը:Բայց ավելացնում է նաև,որ այդպիսի երգերը <<զինքը կը բնորոշեն>>,այսինքն`արտացոլվելով բանաստեղծի հոգում`բնապատկերը միաժամանակ դառնում է նրա հոգու հայելին:

Բնության ծովում ծվարած,բնությանը ձուլված, գարնանից մինչև աշուն բնության հարափոփոխ կյանքով գեղջկական հյուղական է բանաստեղծի ներշնչանքի առարկան <<Հովերգության մը>> շարքում,որ բաղկացած է հինգ բանաստեղծություններից` <<Գարնան հյուղը>> ,<<Հյուղին գարունը>>, <<Երգը>>,<<Մրուրը>>,<<Հյուղին աշունը>>:Բոլոր այս երգերում և հյուղը,և նրան շրջապատող բնությունը բանաստեղծի հետ հաղորդակցվում են մտերմի ջերմությամբ:

Մեծարենցի բանաստեղծությունների քնարական  հերոսը մարդն է`իր բոլոր ուրախ ու տխուր հոգեվիճակներով,ցավերով ու երազանքներով,հույսերով ու սպասելիքներով,մանավանդ այն մարդը,որ հարկադրված էր կրել իր ապրած ժամանակի ու միջավայրի հուսահատեցնող ծանրությունը:

Շարքը բաղկացած է երեք բանաստեղծություններ-ից `<<Իրիկունը>>,<<Հովը>>,<<Հյուղը>>:

<<Նոր տաղեր>> ժողովածուից հետո Մեծարենցը մտադիր էր գրել բանաստեղծությունների մի առանձին շարք`<<Արդի մարդու Հայր մերը>> խորագրով:Այս խորագրի տակ նա հասցրել է միայն գրել <<Տուր ինծի,Տեր…>> բանաստեղծությունը:

Այս բանաստղծության մեջ նա շարունակում է << Ըլայի,ըլայի>> շարքի տրամադրությունները:

Մեծարենցի քնարերգության մեջ գեղարվեստական արտահայտչամիջոցներից ամենատարածվածը անձնավորումն է,երբ բնության երևույթները, անշունչ առարկաները օժտվում են մարդկային հատկանիշնեով:

Մեծարենցը սիրում է գործածել իր հայրենի գավառաբառբարում տարածված բառեր ու արտահայտություններ,որոնք նրա բանաստեղծական լեզուն դարձնում են ավելի կենդանի ու տպավորիչ:

Մեծարենցի բանաստեղծական արվեստը շատ կողմերով կապված է դասական ռոմանտիզմի և սիմվոլիզմի հետ։ Նա արևմտահայ պոեզիայում առաջ քաշեց բանաստեղծական պատկերի կա

ռուցման  նոր եղանակներ, ընդգծվեց բառի փոխաբերական իմաստը, կատարելության հասցվեցին ոտանավորի ձևերը։ Սակայն, ընդհանուր առմամբ, Մեծարենցը հեռու է մնացել սիմվոլիզմի անհատապաշտական բովանդակությունից և ուրբանիստական թեմատիկայից։ Նրա ստեղծագործության վրա մեծ ազդեծություն են թողել հայ միջնադարյան պոեզիան և ժողովրդական բանահյուսությունը։Մեծարենցի ստեղծագործությունն իր հերթին ներգործել է արևմտահայ և արևելահայ պոեզիայի վրա,հատկապես բնության պատկերների յուրացման, մարդու և բնության փոխհարաբերության գեղարվեստական մեկնաբանության հարցում։

 

Ավետիք Իսահակյան (1875-1957)

 

Ավետիք Իսահակյանը ծնվել է 1875 թվականի հոկտեմբերի 30-ին  (17) Ալեքսանդրապոլում` ներկայիս Գյումրի քաղաքում:

Ավետիքի պապը` Նիկողայոս Իսահակյանը, ծագումով պատմական Հայաստանի Բայազետ քաղաքից էր,սակայն նա իր տոհմով տեղափոխվեց հաստատվելով Ալեքսանդրապոլում,  հայրը` Սահակը, արդեն Գյումրիի ծնունդ էր, իսկ մայրը` Ալմաստ Ղլտճյանը Ղարսից էր հարս բերված,այնպես  որ ինքը` Իսահակյանը, իրեն  միշտ  համարել է բնիկ գյումրեցի,ավելի ճիշտ` <<Անի քաղաքացի>>:

Մանկության մեծ մասը Իսահակյանը անցկացրել  Ղազարապատում`հոր փոքրիկ հողակտորում, որտեղ նրանք ունեցել են սեփական ջրաղաց:Կարելի է ասել մանուկ Ավետիքի <<խաղընկերները> դարձել էին Ախուրյան գետը, բարդիներն ու ուռիները: Հետագայում այս մանկական տպավորությունները տեղ են գտել իր քնարերգության մեջ:

Նախնական կրթությունը ստացել է Ալեքսանդրապոլի Փրկչաց եկեղեցուն կից հոգևոր դպրոցում: 1885թ. դպրոցը փակվում է:Այնուհետև Ավետիքը մեկ տարի սովորում է Ալեքսանդրապոլի պետական ռուսական դպրոցում, տեղափոխվելով Հառիճի վանքի դպրոց Ավետիքի համար այն դառնում է <<Գևորգյան ճեմարանի նախադուռը>>: 1889-1892թթ-ին սովորել է Գևորգյան ճեմարանում,որտեղ նա աշակերտել է Հովհաննես Հովհաննիսյանին,Ստեփան Լիսիցյանին և ուրիշներին: 1893 թ-ին մեկնել է Եվրոպա: Աշխատել է Վիեննայի մարդաբանական թանգարանում և, միաժամանակ, ունկնդրել գիտական դասընթացները, ապա եղել Գերմանիայի Լայպցիգի համալսարանի ազատ ունկնդիր: 1895 թ-ին վերադարձել է հայրենիք:Հայ  ազգային-ազատագրական պայքարին մասնակցելու համար 1896 թ-ին ձերբակալվել է և մեկ տարով բանտարկվել Երևանի բանտում: 1898 թ-ին աքսորվել է Օդեսա: 1900 թ-ին կրկին մեկնել է Եվրոպա և ապրել Ժնևում ու Ցյուրիխում,սովորել Ցյուրիխի համալսարանում`գրակաության և փիլիսոփայության  բաժնում: 1901 թ-ի սեպտեմբերին վերադարձել է հայրենիք:  1899-1906 թվականին ստեղծել է «Հայդուկի երգեր» բանաստեղծությունների շարքը, որը դարձավ հայ ֆիդայական պայքարի անդրանիկ արտահայտությունը հայ դասական պոեզիայի մեջ։ 1908 թվականի դեկտեմբերին, ի թիվս 158 հայ առաջադեմ մտավորականների, Իսահակյանը ձերբակալվել է «դաշնակցության գործով» և կես տարի Թիֆլիսի Մետեխի բանտում մնալուց հետո (ինչպես և Հովհաննես Թումանյանը, խոշոր գրավով ազատվել է կալանքից:  Խուսափելով իր դեմ պատրաստվող դատավարությունից՝ 1911 թ-ին  մեկնել է Կոստանդնուպոլիս:  1912–26 թթ-ին ապրել է Գերմանիայում, Շվեյցարիայում և Իտալիայում,եղել նաև Ռուսաստանում և Հունաստանում:  1926 թ-ին ընտանիքը տեղափոխել է Փարիզ, իսկ ինքը վերադարձել է Հայաստան, որտեղ ապրել է մինչև 1930 թ.:

1930–36 թթ-ին ապրել է Փարիզում, 1936 թ-ի դեկտեմբերին վերադարձել է հայրենիք: Ժողովուրդը  ցնծությամբ ընդունեց իր մեծ զավակին և նրան անվանեց <<Վարպետ>>:Տարեց բանաստեղծը նոր ավյունով մասնակից է դառնում հայրենի մշակութային և հասարակական կյանքին:Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ բանաստեղծը իր բանաստեղծություններով,ելույթներով,հոդվածներով  ոգեշնչում է սովետական ժողովրդին` քաջաբար կռվել անարգ ֆաշիզմի դեմ: 1946-1957 թվականներին Հայաստանի գրողների միության նախագահն է լինում: 1946 թվականին ստացել է ԽՍՀ Մ-ի պետական Մրցանակ:Երեք անգամ ընտրվել է  Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:Երկու անգամ արժանացել  ԽՍՀՄ-ի բարձրագույն պարգևին`Լենինի շքանշանի:Իսահակյանի ստեղծագործություններն իրենց գեղարվեստական կատարելությամբ, փիլիսոփայական հնչողությամբ համամարդկային են։ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի 1980 թ-ի որոշմամբ սահմանվել է Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա գրական մրցանակ:Կյանքի վերջին տարիներին Իսահակյանը  ապրեց  վաստակված փառքի մեջ`պարուրված  համաժողովրդական սիրով:

Ծերունազարդ վարպետը մանուկներին շատ էր սիրում ,հրճվում,  հպարտանում էր նրանցով:Նա անթիվ նամակներ էր ստանում  արտասահմանում բնակվող հայ երեխաներից,տխրում էր որ նրանք ապրում են հայրենիքից հեռու,բայց նաև ուրախանում էր ,որ սովորում են հայկական դպրոցներում,գիտեն մեր պատմությունը,մեր երգը ,երաժշտությունը,հիանալի խոսում են հայերեն:Նաև Ավետիք Իսահակյանը եղել է շատ կնամեծար և կնամոլ:Մի անգամ  բանաստեղծը սիհարվում է մի կնոջ,ով լինում է շատ գեղեցիկ և ունենում է շատ գեղեցիկ ոտքեր:Իր իսկ ավտոմեքենայով նա հետապնդում է այդ կնոջն ամեն օր: Բանաստեղծը նաև սիրային խոստովանություն է անում այդ կնոջը,սակայն երբ  իմանում է որ այդ կինը ամուսնացած է,ընտանիք ունի ,և երբ իրեն ասում է որ մենք չենք կարող երբեք միասին լինել,նա զայրանում է `որորշելով  հաշվեհարդար տեսնել`կրակում է այդ կնոջ մի ոտքին:Ահա այսպիսի հետաքրքիր բնավորության գծերով է օժտված եղել անվանի  հայ բանաստեղծ Ավետիք Իսահակյանը:

ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի 1980 թ-ի որոշմամբ սահմանվել է Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա գրական մրցանակ:

 

ՀՀ  10-հազարանոց թղթադրամի վրա պատկերված է Իսահակյանի դիմանկարը:

ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի 1980 թ-ի որոշմամբ սահմանվել է Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա գրական մրցանակ:              ՀՀ  10-հազարանոց թղթադրամի վրա պատկերված է Իսահակյանի դիմանկարը:

Իսահակյանը վախճանվել է 1957թ. հոկտեմբերի 17-ին :Աճյունն կամփոփված է ԵրևանիԿոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում:

Իսահակյանի տուն-թանգարաններ են գործում Երևանում, Գյումրիում, նրա անունով կոչվել են փողոցներ Երևանում, Գյումրիում, հանրապետության այլ քաղաքներում, Մոսկվայում, դպրոցներ և գրադարաններ՝ ՀՀ-ում, արձաններ են կանգնեցվել Երևանում և Գյումրիում:

Ավ.Իսահակյանը,կինը`Սոֆիկը,որդին`Վիգենը,հարսը`Իզաբելան.Երևան,1938

Ավ. Իսահակյանը կնոջ և որդու հետ, Փարիզ, 1835թ.

Ավ. Իսահակյանը համալսարանական ընկերների հետ Լայպցիգում, 1894թ.

 

 

 

Մեսրոպ Մաշտոց

 

 Ծնվեց Նա` այր մի` Մաշտոց անունով…

Եվ մենք` Նրանով միշտ զինավառված,

Միասին եղանք` ցիր ու ցան արված.

Անվերջ կրելով զարկեր ու հարված…

Հաղթեցինք դաժան ժամանակներին…

Մնացինք կանգուն…

 

                       Կենսագրությունը.

Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է 361թ. Տարոն գավառի Հացեկաց գյուղում:Նա եղել է հայ գրի ստեղծողն և հայ ինքնուրույն ու թարգմանական գրականության սկզբնավորողը, հայ գրության, հայագիր դպրոցի հիմնադիրը և հայերի առաջին ուսուցիչը, լուսավորիըչ, մշակութային-հասարակական գործիչ, քրիստոնեության քարոզիչը, Հայաստանի եկեղեցու վարդապետը։ Մաշտոցի կյանքի ու գործունեության վերաբերյալ կան վավերական աղբյուրներ, այդ թվում նրա ժամանակակից և դեպքերի ականատես Կորյունի «Վարք Մաշտոցի», նաև Մովսես Խորենացու, Ղազար Փարպեցու , Մովսես Կաղանկատվացու, Կարապետ Սասնեցու ընդարձակ վկայությունները (շուրջ 30 հին և միջնադարյան աղբյուրներ)։ Մեսրոպ Մաշտոցը կիսազնվական Վարդանի որդին էր։Հայաստանում ստացել է հունական կրթություն: Տիրապետում էր հունարենին, պարսկերենին, ասորերենին, վրացերենին:Սկզբնական շրջանում անցել է ծառայության հայոց Խոսրով III (մոտ 385 − 388) թագավորի արքունիքում, եղել է զինվորական, ապա՝ պալատական գրագիր։ Մոտ 395/396 – ին դարձել է հոգևորական, և մեկնել Վասպուրականի Գողթն գավառը, ուր տեղի իշխան Շաբիթից ստանալով գործելու ազատ հնարավորություն հիմնել է քրիստոնեական համայնքներ, եկեղեցական դասեր։ Շրջագայել է նաև Սյունիում։ Ունեցել է աշակերտներ, որոնք հետո դարձել են նրա օգնականները լուսավորական գործունեության ասպարեզում։ Այս շրջանում մտադրվել է ստեղծել հայկական գրեր՝ Աստվածաշունչը թարգմանլելու համար։ Վերադարձել էՎաղարշապատ, որտեղ կաթողիկոսի նախաձեռնությամբ հրավիրվել է հատուկ ժողով։ Մոտ 404 – ին Միջագետքից բերված Դանիելյան նշագրերով, կատարել է թարգմանական և ուսուցողական առաջին փորձերը, սակայն ապարդյուն:—Այդ ժամանակ ստացել է վարդապետի(ուսուցչի) աստիճան: Վռամշապուհի և Սահակ Պարթևի հրահանգով անձամբ մեկնել է Միջագետք, հանդիպել նույն Դանիել եպիսկոպոսի հետ։ Եղել է Եդեսիայում, Ամիդում, ապա՝ Սամոսատում։ Հանդիպումներ է ունեցել տեղի բարձրաստիճան հոգևորականության հետ՝ Եդեսիայի եպիսկոպոս Բաբիլասի, Ամիդի եպիսկոպոս Ակակիոսի (400-409 թթ.) հետ, այցելել է Եդեսիայի գրադարան։ Մոտ 405-406 թթ. Եդեսիայում ավարտել է հայոց գրերի ստեղծումը։ Արևմտահայաստան կատարելիք առաջին շրջագայությունից առաջ մեկնել է Վիրք, ուր վրաց Բակուր (մոտ 416-429 թթ.) արքայի, Մովսես եպիսկոպոսի, և թարգմանիչ Ջաղայի օգնությամբ ստեղծել վրաց հին գիրը («խուցուրի»)։ Մոտ 420-422-ին մեկնել է Բյուզանդիա՝ Կոնստանդնուպոլիս, հանդիպել կայսր Թեոդոս II-ի և հունաց պատրիարք Ատտիկոսի հետ, որից հետո հայկական դպրոցներ է բացել Մեծ Հայքի բյուզանդահպատակ գավառներում, զուգահեռաբար պայքար մղել «բորբորիտներ» աղանդի դեմ։—Վերադարձից առաջ աղվան Բենիամինի հետ ստեղծել է աղվանից գիրը։ Բյուզանդական իշխանություններից ստացել է «ակումիտ» տիտղոսը։ Այրարատ վերադառնալուց հետո անձամբ մեկնել է Աղվանք, հանդիպել աղվանից Արսվաղեն արքայի և Երեմիա եպիսկոպոսի հետ, կազմակերպել նոր գրի տարածումը, որտեղից անցել է Բաղասական գավառ, մղել հակաաղանդավորական պայքար։ Այդ շրջանում եղել է Ուտիքի Գարդման գավառում, ապա՝ Գուգարաց Տաշիրքում։ Եվս մեկ անգամ Արևմտյան Հայաստան է այցելել 420-ականների վերջին, եղել Բարձր Հայք գավառի Դերջան, Եկեղյաց, Սպեր և Շաղգոմք գավառներում։ 431-439-ի միջև կաթողիկոս Սահակի և աշակերտների հետ հիմնականում ավարտել է Աստվածաշնչի թարգմանությունը։ 439-ին նրա հրահանգով կաթողիկոսական աթոռի տեղապահ է դառնում Հովսեփ Վայոցձորցին։

Կյանքի վերջին տարիներին գրել է հոգևոր շարականներ, կրոնա-փիլիսոփայական երկեր։

    Հայ գրերի ստեղծումը

Մաշտոցը այդ առաքելության ժամանակ սկսել է լրջորեն մտահոգվել երկրի վիճակով։ Թեև քրիստոնեությունը Հայաստան մուտք է գործել առաջին դարում և 301 թ. դարձել պետական կրոն, բայց ժողովրդի զգալի մասը միայն անվանապես էր քրիստոնյա, երկրում եղած աստվածաշնչի գրքերը, եկեղեցական այլ երկեր հունարեն կամ ասորերեն էին, ժամերգությունները և ծեսերը կատարվում էին ժողովըր-դի համար անհասկանալի այդ լեզուներով։Մեսրոպ Մաշ- տոցը Աստվածաշունչը հրապարակայնորեն կարդալիս անմիջապես բանավոր թարգմանում էր հայերեն՝ ժողովրդին հասկանալի դարձնելու համար: Գողթում կատարած քարոզ- չությունը Մաշտոցի մեջ հաստատեց հայերեն գիր ու գրա- կանություն ունենալու հրատապ կարևորությունը։ Կային այդ որոշումն ընդունելու նաև այլ ծանրակշիռ պատճառներ։387 թ. երկու մասի բաժանված Հայաստանի արևելյան և արևմտյան մասում թեև պահպանվում էր հայոց թագա- վորությունը, բայց պարսկական ազդեցությունն օրավուր մեծանում էր։ Երկրի արևմտյան մասում, որը միացված էր Բյուզանդիային, վերացված էր հայոց թագավորությունը, եկեղեցին ենթակա էր հունական եպիսկոպոսությանը, եկեղեցու և պետական լեզուն հունարենն էր։ Հայաստանի երկու մասերի միմյանցից օտարացումը սպառնում էր երկրի և ժողովրդի ամբողջությանը, վերահաս էր դառնում հայութ- յան ձուլման վտանգը, ամբողջ երկրում դպրոցների, համալ- սարանների, լեզուն հունարենն էր, մասամբ ասորերենը , եկեղեցականների զգալի մասը հույներ ու ասորիներ էին, հայ հոգևորականության որոշ մասը հունախոս էր:

Հայոց գրերի ստեղծման անհրաժեշտություն.

Արևմտյան շատ գավառներում հունարեն ու հունական կենցաղը արմատանում էին հայ ընտանիքներում։ Արքունի- քում պաշտոնավարելիս և հետո Մաշտոցը կանխազգացել էր հայկական ինքնուրույն պետության մոտալուտ անկումը։ Այսպես Մաշտոցի համար հայ դպրության հրատապ ստեղծումն ուներ հետևյալ նպատակները.

1.  հայացնել քրիստոնեական գրքերը, քարոզչությունն ու արարողությունները կատարել հայերեն,

2. ստեղծել ու զարգացնել մայրենի լեզվով գրականություն

3. հայությունը փրկել ձուլումից և դա ապահովել հետագայի համար

4. ամրացնել երկրի քաղաքականապես երկու մասի բաժանված հատվածների հոգևոր, լեզվական և մշակութային միասնությունը, որը քաղաքական միասնության հիմք պիտի դառնար երկրի պետական անկախությունը վերականգնելու հնարավորության դեպքում։

Հայերեն հնչյունական համակարգի ստեղծումը

Մաշտոցը 405-ին ստեղծում է հայերենի հնչյունական համակարգը ճշգրտորեն արտահայտող, ուսուցանելու, թարգմանելու և դպրություն ստեղծելու նպատակին լիովին հարմար նշանագրեր. «Նա իր սուրբ աջով հայրաբրա ծնեց նոր և սքանչելի ծնունդներ հայերեն լեզվի նշանագրեր»։ Եդեսիայում Մաշտոցը նորագյուտ տառերը դասավորոմ է օգտվելով հունական այբուբենի հերթականությունից, տառերին տալիս է անուններ (այբ, բեն), որոշում է նրանց թվային արժեքները (Ա =1, Ժ = 10, Ճ = 100)։ Ապա անցնելով Սամոսատ հմուտ հունագետ Հռոփանոսի օգնությամբ կատարելագործում է նորագույն տառերի գծագրությունը, նոր տառերն ուսուցանում իր օգնականներին և այդտեղ հունական կրթություն ստացող մանուկներին, իր աշակերտներ Հովհան Եկեղեցացու և Հովսեփ Պաղնացու հետ սկսում է նոր գրի օգնությամբ Աստվածաշնչից հայերեն թարգմանել Սողոմոնի առակները , որոնց սկիզբն է.—«Ճանաչել զիմաստութիւն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ…». սրանք մեսրոպատառ գրված առաջին բառերն էին։

Մաշտոցի առաքելությունը ու հիշատակի

Մաշտոցի մահից հետո հազարապետ Վահան Ամատունին և զորավոր Հմայակ Մամիկոնյանը մեծ բազմությամբ նրա մարմինը տեղափոխում են Օշական, որտեղ երեք տարի անց Վահան Ամատունին տաճար է կառուցում, աճյունը տեղափոխում այնտեղ։ Նրա հիշատակը հարգելու համար Հովսեփ կաթողիկոսը հանձնարարում է Կորյունին գրելու Մաշտոցի կյանքն ու գործը։ Հայ եկեղեցին, նկատի ունենալով Մաշտոցի ժողովրդականությունը, նրան դասել է իր սրբերի շարքը։ 428 թ. Հայաստանի արևելյան մասում նույնպես վերացավ հայոց Արշակունիների պետականությունը։ Քաղաքական տեսակետից Հայաստանի համար այդ ծանր ժամանակաշրջանում  Մաշտոցի գյուտով ծնունդ առած հայոց դպրությունը արագ ծաղկեց որպես երկրի քաղաքակա- նապես  անջատ մասերը հոգեևոր ու մշակութային զոդումով միավորող և հայությանը ձուլումից պատսպարող ուժ։ Հայաստանում և սփյուռքում Մաշտոցի անունով են կոչվում պետական ու հասարակական հիմնարկներ դպրոցներ, փողոցներ և այլն։ 1962 թ․ Մաշտոցի անունն է կրում հայկական ամենահարուստ ձեռագրատունը Մատենադարանը։ Օշականի ճանապարհին կանգնեցվել է մաշտոցյան այբուբենին նվիրված հուշակոթող։ Մաշտոցի անունն է կրում նաև Երևան քաղաքի գլխավոր պողոտան։

Հայոց լեզվի Ստուգում

Քոչարյան Դավիթ 12 ¹ դասարան

 

ՍՏՈՒԳՈՒՄ-1

 

1. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում   է .
1) այժմ-ական, երբևից-, դող-րոցք, ջ-կ
2) գոմ-շ, որև-, մանր-, վայր-ջք
3) առօր-ական, եղ-րերգ, ան-ական, լայն-կրան
4) հն-աբան, չ-իր, ինչև-, ան-

2. Ո՞ր շարքի  բոլոր  բառերում է գրվում  ո.
1) օր-րոց, մեղմ-րեն, աման-րյա, հանապազ-րդ
2) հանապազ-րյա, տն-րեն, տար-րոշել, չար-րակ
3) աման-րյա, շոր-րալ, հ-տնկայս, թիկն-թոց
4) բար-րություն, երկվ-րյակ, անդ-րրություն, նրբ-րեն

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում է գրվում ույ.
1) ատամնաբ-ժ, համբ-րել, զր-ց, անդամալ-ծ
2) դաշ-ն, մտաս-զ, համբ-ր, մեղվաբ-ծ
3) զր-ցընկեր, ընկ-զենի, խար-կ, խնջ-ք
4) դաշ-նահարել, երև-թական, գ-նավոր, սովոր-թ

4. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերում կրկնակի բաղաձայն կա.
1) մայրու-ի, ու-ագրություն, ու-ամիտ, ու-ակի
2) հո-երգություն, երե-րբիչ, հե-են, կե-ե
3) տա-ական, տա-որոշել, սովա-ուկ
4) ըն-եմ, ըն-արմանալ, տո-ա, անդո-ագիր

5. Ո՞ր բառում է թավ գրված ո-ն արտասանվումվո.
1) ամենաորակյալ
2) անորակ
3) բախտորոշ
4) չափորոշիչ

6. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերի բաղադրիչներն են միասին գրվում.
1) հարավ /արևմտյան/, գյուղե /գյուղ/, արքայից /արքա/, թեթև /քաշային/
2) քաջ /առողջություն/, ի /զուր/, յոթ /գլխանի/, նոր /զելանդական/
3) առ /այժմ/, մի /երկու/, կիլովատտ /ժամ/, հինգ /հազարանոց/
4) մերձ /արևադարձային/, ի /հարկե/, հնուց /ի/ վեր, մեկ /մեկու/

7. Ո՞ր շարքի բառերի և բառակապակցությունների բոլոր բաղադրիչներն են մեծատառով   գրվում.
1) Գի Դը Մոպասան, ԱշոտԵրկաթ, ՏիգրանԱռաջին, ԲարձրՀայք
2) ԱրևելյանՀայաստան, ԱրտաշեսԱԲարի, ՆորԱրեշ, ՄուշեղԻշխան
3) ՄայրԱրաքս, ԱրաԳեղեցիկ, ԳևորգյանՃեմարան, ԳայլՎահան

4) ՍողոմոնԻմաստուն, ՄովսեսՄարգարե, ԻվանԱհեղ, ՀայկԴյուցազուն

8. Ո՞ր բառն է միայն երկու արմատից կազմված.
1) հանքափոր
2) միջնակարգ
3) տարաբախտ
4) ճերմակափայլ

9. Ո՞ր բառում է վերջին վանկը շեշտված.
1) տոմսարկղ
2) միթե
3) աղոթք անել
4) Լոմոնոսովի

10. Ո՞րը նախադասության մեջ կունենա փոխաբերական իմաստ.
Ձյան տակից գլուխն հանեց … մանուշակը:
1) ձյունաթույր
2) նրբաթերթ
3) շփոթված
4) բուրավետ

11. Նշվածներից ո՞ր հոլովը որոշիչ հոդ չի ստանում.
1) ուղղական
2) տրական
3) հայցական
4) բացառական

12. Գործիական հոլովով նախադասության մեջ ո՞ր անդամը չի կարող հանդես գալ.
1) ժամանակիպարագա
2) տեղիպարագա
3) միջոցիանուղղակիխնդիր
4) հատկացուցիչ

13. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են ենթարկվում վա հոլովման.
1) օր, րոպե, ժամ
2) վաղը, գիշեր, ամառ
3) տարի, դար, ցերեկ
4) երբ, ցերեկ, երեկո
14. Ի՞նչը պատճառ դարձավ, որ Մեծ Մհերը զգաց իր սխալը և վերադարձավ Սասուն.
1) Իսմիլ Խաթունի խրատը իր որդուն` Մելիքին:

2) Կնոջ` Արմաղանիծանրհիվանդությունը:
3) Սասունումծագածապստամբությունը:
4) ԻսմիլԽաթունիդավաճանությունը:

15. Նշվածներից ո՞ր թեմային չի անդրադարձել Սայաթ-Նովան.
1) սիրո
2)սոցիալական
3)հայրենասիրական
4)խոհախրատական

16. Ի՞նչ է անվանել իր վեպը Խ. Աբովյանը.
1) քնարականվեպ
2) հայրենասերիողբ
3) պատմականվեպ
4) ողբերգությանմատյան

17. Նշվածներիցո՞րըԳ. Զոհրապիժողովածուներից չէ.
1) «Կյանքը ինչպես որ է»
2) «Լուռ ցավեր»
3) «Խղճմտանքի ձայներ»
4) «Անձրևը»

 

 

18. Ո՞րբնութագրումըճիշտչէՄ. Խորենացու «Հայոցպատմության» համար.
1) Առաջինքննարականգործնէ, այսինքն` պատմությունըշարադրելիսԽորենացինընտրել, ստուգել և ճշգրտել է իրեն հայտնի բոլոր փաստերը:
2) Նա որպես սկզբնաղբյուր օգտագործել է հայ բանահյուսական երկերը` գտնելով դրանց պատմական հիմքը, տարբերելով առասպելը իրականությունից, երբեմն համեմատելով հայ և օտար առասպելներն ու հերոսներին:
3)Նաիրհավաքածհարուստնյութըհամակարգելէ` պահպանելովստույգժամանակագրությունը:
4) Բարձր գնահատելով մեր ազգային արժանիքները` մեզ` հայերիս, վեր է դասել բոլոր ազգերից` հայերին համարելով անթերի և բացառիկ ազգ:

19. Նշված հեղինակներից ո՞վ չի գրել միջին հայերենով.
1) Ն. Շնորհալի
2) Գր. Նարեկացի
3) Նահապետ Քուչակ
4) Մխիթար Գոշ

20. «Սասնածռեր» վիպերգի նշված հերոսուհիներից ո՞վէրայլազգի, որինժողովութդըհամարումէրանառակկին.
1) Դեղձուն-Ծամը
2) Խանդութը
3) Սառյեն
4) Արմաղանը

21. Հայքնարերգությանևբանաստեղծականարվեստիմեջկատարվածնորամուծություններիցո՞րիհեղինակըչէՆ. Շնորհալին.
1) պատմական ողբ
2) քառյակներ
3) չափածո խրատներ
4) տիեզերական պոեմ

22. Ի՞նչ երազ է տեսնում Թաթուլ իշխանը իրեն դավելու նախորդ գիշերը.
1) Նադիր շահի զորքը գրավումէԹմկաբերդը:
2) Իշխանիկինը` Թմկատիրուհին, իրեննետումէանդունդը:
3) Կինը, սևօձդարձած, գլուխըդնումէԹաթուլիկրծքին:
4) Բերդիպահապաններըդավաճանումենիրեն:

 

 

Հայոց լեզվի կիսամյակային առաջադրանք

 

Կիսամյակային առաջադրանք

1.Գտնել փոխաբերաբար գործածված բառերը:

Երկրագունդը պտույտ է անում, և աշխարհը պտույտ է անում ու գալիս կանգնում Հայի դռանն ու ասում.

-Շնորհավորում եմ քեզ, որ մի տարի էլ ավելացրիր քո հավերժական գոյությանը:

Հայը սեղմում է Երկրագնդի ձեռքը, գրկում է աշխարհը, թփթփացնում մեջքին և հուզված պատասխանում.

-Շնորհակալ եմ Արարչին, որ ինձ աշխարհը գրկելու շնորհ է տվել:

Պտտվում են օրերը, պտտվում են տարիները, դարերն ու հազարամյակները, գալիս ու իրենց խոնարհումն են տալիս հավերժական Հային, իրենց ժամանակն են ընծայում, ներկա ստանում ու հեռանում առհավետ…                                                                       (Վաչագան Սարգսյան)

2.  21-րդ դարում ապրող երիտասարդ, ի՞նչ գերխնդիրներ կան այսօր մեր՝  երկրաբնակներիս կյանքում, և ի՞նչ գերխնդիրներ ունես դու…

 

Տարբեր ժամանակաշրջաններ ունեցել են մարկությանը հուզող և անհանգստացնող տարբեր գերխնդիրներ: Կարծում եմ , գերխնդիր ասվածը դա այն խնդիրն է, որը մարդկության համար մեծագույնն ու լրջագույնն է , և որը ունի շուտափույթ լուծման կարիք: 21-րդ դարում բոլոր մարդկանց, ազգերին և երկրներին կապող գերխնդիրը, կարծում եմ , դա Երկիր մոլորակի գլոբալ տաքացումն ու օզոնային շերտի քայքայումն է, որը հենց մարդու սխալ գործունեության հետևանքն է: Սակայն կան գերխնդիրներ, որոնք համամարդկային չեն, այլ վերաբերվում են տվյալ երկրին կամ պետությանը: Որպես հայ՝ ինձ հուզում և անհանգստացնում է նաև Հայաստանում առկա գերխնդիրները: Կարծում եմ, մեր օրերում բոլորս էլ մտահոգ ենք լավ, իրավացի երկիր ունենալ, որտեղ չեն ոտնահարվում քո անձի իրավունքները, չեն սահմանափակվում քո և դիմացինիդ ազատությունները, և որտեղ ամեն մի քաղացի և անհատ իրեն զգում է պաշտպանված և լիարժեք ինչպես, իր կյանքի շեմին , այնպես էլ իր ծերության օրերում: Բայց , ցավոք, այդ երազած երկրի ունեցած մեր պատկերացումները իրականություն չեն և չեն էլ դառնա մոտակա ժամանակներս, քանի դեռ չենք պայքարում բոլորս միասնականորեն կեղծիքի, ստի և անարդարության դեմ:

Ես ունեմ նույնպես շատ նպատակներ, որոնք համարվում են հենց իմ գերխնդիրները: Եվ առհասարակ կցանկանայի, որպեսզի մարդը ապրի այս կյանքում ունենալով որոշակի գերխնդիրներ իր առջև դրված, այլ ոչ թե ապրի զուտ ապրելու համար միայն: Առաջնային այս կյանքում ցանկանում եմ ձևավորվել որպես լավ մարդ, որը իմ ծնողների գերխնդիրներն է նաև, և ով պիտանի կլինի մարդկությանը և ով պայքարողը կլինի այդ գերխնդիրների լուծման

համար: ՈՒնեմ գերխնդիր, նպատակ նաև դառնալու լավ, պահանջված տնտեսագետ, ով իր գործում կլինի պրոֆեսիոնալ:

Կարծում եմ, մարդու համար գերխնդիր-նպատակների լուծումը միշտ պետք է լինի իր կյանքի բաղկացուցիչ մասը և առաջնայինը, որոնց մարդը պետք է փորձի հասնել իր կյանքի ընթացքում:

 

 

 

3.   ա) Կարդալ Վ.Սարոյանին բնութագրող տողերը:

բ) Ընդգծել գոյականները և նրանց հիմքերից ածականներ կազմել:

գ )Գտնել ածականները և նրանցից գոյականներ կազմել:

Դու այս աշխարհում քո բարության անհուն աշխարհն ես ստեղծել, և այդ աշխարհում  ապրում են մարդիկ, որոնք ասես Սասնա ծռերի մասին հյուսված մեր էպոսից, մեր հեքիաթներից են դուրս եկել: Դու ինքդ էլ ասես այդ էպոսի հերոսներից մեկն ես, Փոքր Մհերն ես ասես, որովհետև թեև նրա նման հսկա ես ու բարի, բայց նրա նման չգիտես, թե ով է բարության թշնամին, որտեղից է գալիս հարվածը: Եվ գիտեմ՝ ներքուստ նրա նման մենակ ու տխուր ես դու, քանի որ քո խղճի ու բարության ոտքերը  խրվում են աշխարհի անարդարության ու չարիքի մեջ և չեն կարողանում ընթանալ դեպի քո երազի բարի ու արևոտ աշխարհը. քո երազած  բարությունն անվերջ կանչում է քեզ, և դու, չարիքի ու անարդարության մեջ խրվելով, ընթանում ես դեպի այդ աշխարհը: (Վ.Դավթյան)

 

Գոյականներ–Ածական

 

Աշխարհ-աշխարհիկ               թշնամի-թշնամական

Բարություն-բարի                    հարված-հարվածային

Մարդիկ-մարդկային               խիղճ-անխիղճ

Սասուն-սասնական                ոտքեր-միոտանի

Էպոս-էպոսային                       անարդարություն-անարդար

Հեքիաթ-հեքիաթային              չարիք-չար

Հերոս-հերոսական                  երազ-երազային

 

Ածական–Գոյական

 

Անհուն-հուն                        մենակ-մենություն

Ծուռ-ծռություն                    տխուր-տխրություն

Փոքր-փոքրություն             արևոտ-արև

Հսկա-հսկա                          անվերջ-անվերջություն

Բարի-բարություն

 

 

 

 

4.Խորհրդավոր է մարդկային կյանքը: Բոլոր գիտությունները յուրովի փորձում են համակարգել նրա օրինաչափությունները և գտնել բանական բացատրություններ նրա առեղծվածներին, բայց այդ զարմանահրաշ երևույթը մնում է անսահմանելի: Առեղծվածային երևույթներից մեկն էլ, թերևս, որևէ թվի ներգործությունն է մարդու կյանքի ընթացքի վրա: Ամեն մարդ ունի իր սիրած թիվը, չգիտես թե ինչու, և ինքն էլ չի նկատում, թե ինչպես է իր խոսքով, արարքներով անվերջ պտտվում հենց այդ թվի շուրջը  ( 10 ժամ քեզ եմ սպասում, հազար անգամ գնացիր-եկար, միլիոն անգամ եմ ասել… ): Նույն երևույթի կրկնությունը կարող է զուգադիպություն համարվել, երրորդ անգամը՝ ուղղակի պատահականություն: Բայց երբ այն դառնում է կյանքի կշռույթ, այլևս անիմաստ է ապացուցելը, որ այն օրինաչափություն է՝ տիեզերական պարբերականության դրսևորում տիեզերքի մանրակերտում:

Այս դեպքում՝ ո՞ր թվի  (թվերի)  «շուրջն ես պտտվում» դու, որի՞ց ես վախենում, որի՞ց՝ խուսափում, որի՞ց՝ հաջողություն ակնկալում, որի՞ց…

Գրել այն խորհրդավոր թվերը, որոնք սիրում է օգտագործել հայ ժողովուրդն իր հեքիաթներում, առածներում, առօրյա խոսքում:

 

Թվեր

Ինչ վերաբերում է թվերի ներգործությանը մեր՝մարդկանց, կյանքում, ապա համաձայն եմ, որ այն ունի իր դերն ու նշանակությունը: Օրինակ՝ ես օգտագործում եմ չափազանցություն ցույց տալու համար 8 թիվը , սակայն չգիտեմ ՝ ինչն է դրա պատճառը՝ սովորությու՞ն ,թե՞ ինչ որ կապ: Իսկ վախենալ թվերից ,կարծում եմ, պետք չէ ,չնայած որ կան կան որոշակի թվեր (13,39,666 և այլն), որոնք համարվում են սատանիստական ,սակայն, ամեն դեպքում լուրջ չեմ համարում այս ամենը: Հաջողությունը կարծում եմ՝ կապված է մարդկային խելքի և մի քիչ էլ պատահականության՝ «բախտը բերելու» հետ , իսկ թվերը լոկ միայն ֆիկտիվ տարեր են մեր կյանքը հետաքրքիր դարձնելու և չունեցած հավատը կապելու նրանց հետ:

Կարծում եմ, ինչքան էլ՝ թվերը ունեն իրենց ներգործությունը մեր՝ երկնաբնակներիս կյանքում, և աստղաբանական տեսանկյունից ինձ համար անհայտ, չպետք է կառչել թվերից և կյանքը տեսնել նրա շուրջը միայն:

 

5. Կարդա՛ չորս թվականով կազմված խոհախրատական հետևյալ մտքերը:

Մյուս արարչական թվերով բարոյախրատական խրատներ հիշի՛ր և մեկնաբանի՛ր նրանց նշանակությունը:

1. Չորս  բան անգին են՝ գիտությունը, առողջությունը, ազատությունը և առաքինությունը:

2. Չորս բան արդարություն չեն ճանաչում՝ սերը, ատելությունը, վախը և շահը:

3. Չորս  բան չի կարելի գողանալ՝ գիտությունը, կամքը, արհեստը և խելքը:

4. Չորս  բան պետք է իմանալ ամեն մի ձեռնարկումից առաջ՝ հարկավո՞ր է, հաճելի՞ է, օգտակա՞ր է, ժամանակի՞ն կկատարվի:

5. Չորս  ձևով պետք է ունկնդրել՝ համբերությամբ, լսածի մասին խոհեմությամբ դատելով, մտքի մեջ բարին ունենալով  և ոչ պիտանին շուտափույթ մոռացության տալով:

6.Չորս  բանի մարդը ձգտում է և չի հասնում մեծ հարստության, կատարյալ գիտության, տևական հանգստության և տևական ուրախության:

7. Չորս խորհուրդ չպետք է մոռանալ՝ տե՛ս, լսի՛ր, լռի՛ր և համբերի՛ր:

8. 3 բան կորցնելուց հետո չես կարող վերականգնել՝ առողջությունը,հարազատիտ կորուստը,պահի նշանակությունը:

9.Այս աշխարհում 3 թիվն է ամբողջացնում շատ երևույթներ ընտանիք կազմելու համար՝հայր,մայր և զավակ,երկրագնդի համար՝միջուկ,մանթիա և երկրակեղև ,սուրբ երրորդություն կազմելու համար՝հայր,որդի և սուրբ ոգի:

գ

6.Տեքստը համալրի՛ր կոչականներով:

Չհասկացավ քո սիրտն ինձ, չլսեց սրտիս ձայնը. « Ես ամենուրեք քեզ եմ որոնում ,ո~վ մարդ»…

Հասկացի՛ր, մի՛ քարկոծիր ու մի՛ խոցիր,ո~վ մարդ…

Նորից քարկոծեց ու խոցեց: Ու ես խոցված սիրտս բացի հողի առջև. լսի՛ր սրտիս խոսքը:

Հողը տնքաց ու երկնեց:

Ես ասացի առվակներին. «Առվակնե՛ր, ելե՛ք ձյունից»: Նրանք ելան ու խնկարկվեցին, շողշողացին, հազարացան:

Ես նայեցի երկինք ու աստղերին ձայն տվի. « Իջե՜ք ,աստղե՛ր,հոգուս մեջ»: Աստղերը սիրո պսակ հյուսեցին քո գլխի վերև:

Սար ու  ձոր, ծաղիկ ու կանաչ նայեցին քեզ ու հեզիկ փսփսացին. « Հասկացի՜ր ու սիրի՛ր, ո~վ մարդ …»:

 

Hello world!

Welcome to WordPress.com! This is your very first post. Click the Edit link to modify or delete it, or start a new post. If you like, use this post to tell readers why you started this blog and what you plan to do with it.

Happy blogging!